دستگاه ماهور
اصولا دستگاه شادی می باشد و بیشتر هنرمندان برای بیان حالت شادی از آن استفاده کرده اند و خوانندگان نیز اشعار متناسب با این حال و هوا را اجرا می کنند ( البته شعری که استاد ایرج در این برنامه اجرا کرده اند کاملا بر خلاف این موضوع است ؟! ).
گوشه های مهم ماهور که درین برنامه اجرا شده اند عبارتند از :
1- درآمد : که در همه دستگاه به نت شاهد دستگاه اشاره می کند.
2- داد : که بر نت دوم گام ماهور اشاره دارد.
3- فیلی : که تحریر مخصوصی است و زمینه را برای اجرای گوشه شکسته که معمولا پس از آن می آید آماده میکند.
4- شکسته : که مرکب خوانی به افشاری است.
5- دلکش : که مرکب خوانی به شور است.
6- راک : که مرکب خوانی به بیات اصفهان است.
*دوستان نوازنده ویلن می توانند با دیاپازون ساز خود را می-لا-ر-لا کوک کنند که شاهد ماهور نت Re می شود و با موسیقی این برنامه تمرین و همنوازی کنند ، سه تار نوازان هم سیم اول را یک پرده بالاتر از دیاپازون یعنی Re کوک کنند و سیم های دیگر را به تناسب مانند ماهور Do کوک کنند.
برنامه با صدای خانم آذر پژوهش آغاز می شود:
این مــن نــــــه منم اگر منی هست تویی
ور در بر مــــــــن پیرهنــــــی هست تویی
در راه غمــــت نه تن به من ماند و نه جان
گـر زان که مرا جان و تنـــــی هست تویی
تصنیف این برنامه از ساخته های شادروان مهدی خالدی با تنظیم ایرج محلوجی است.
مهدی خالدی: از نسل اول شاگردان استاد صبا می باشند ، مهارت ایشان در حدی بود که حتی در نبود استاد ( در سفری که برای ضبط صفحه به بیروت کردند ) با اجازه استاد و بخاطر فراهم کردن اسباب بزرگی تکیه بر جای بزرگان زده بودند و تدریس می کردند .
از معروف ترین ساخته های ایشان تصنیف "آمد نوبهار" با صدای بانو "دلکش" می باشد (که آقای کیومرث پوراحمد نیز در فیلم "شب یلدا" با بازی استثنایی آقای محمد رضا فروتن - که برنده جایزه فیلم فجر همان سال نیز شد - از ملودی این آهنگ ( با تغییر شعر به نازی پرگلک ) استفاده کردند ).
عهدیه : در این برنامه در کنار زوج هنری اش در ترانه های فیلم فارسی ( استاد ایرج) به اجرای برنامه پرداختند .
فروغی بسطامی : شاعر قرن سیزدهم هجری که مدتی از اوایل عمر خویش را به مدح شاهان و شاهزادگان قاجاری گذراند لیکن به سبب تمایلات عارفانه باقی عمر خویش را در ریاضت و آمد و شد به مجلس عارفان گذرانید از اشعار بنام وی غزل "مردان خدا پرده پندار دریدند" می باشد. (منبع: سی دی نرم افزاری درج)
تصنیف:
در آمد
ای خوش آنانکه قدم در ره میخانه زدنـد بوسه دادند لب شاهد و پیمانه زدند
خون مـــــن باد حلال لب شیرین دهنان که به کام دل ما خنده مسـتانه زدند
دلکش
بــــــه حقارت منگر باده کشان کین قوم پشت پا بر فلک از همت مردانه زدند
داد
جــــانم آمد به لب امروز مگر یاران دوش قدح باده به یاد لب جانــــــــــانه زدند
راک
کس نجست از دل گمگشته ما هیچ نشان مو به مو هر چه سر زلف تو را شانه زدند
سپس بار دیگر خانم پژوهش این اشعار را می خواند :
لاله ای همرنگ رخسار تو در گـــــلزار نیست شکری هم سنگ لعلت در همـه بازار نیست
صــــــوفیان در خانقاه و زاهــــــدان در صومعه عاشقان مست را با هر دو عالـــم کار نیست
در این قسمت نوازندگان شادروان گلها همنوازی بسیار زیبایی در ماهور آغاز می کنند :
نخست استاد حبیب الله بدیعی(1371-1312) نوازنده ویلن درآمد ماهور را آغاز میکنند و استاد منصور صارمی(1378-1309) ادامه می دهند و سپس چهارمضراب ماهور همراه تنبک استاد امیر ناصر افتتاح(1366-1314) با ویلن بدیعی آغاز می شود .
پس از فرود استاد ایرج برنامه خود را با اشعاری از الهی جغتایی آغاز می کنند :
درآمد
ای که از یار نشان می طلبی یار کجاست همــه یارنــد ولی یــار وفـادار کجـاست
داد و فرود (از: سرزنش خار کجاست)
رفـت آن تازه گل ماند به دل خار غمــــش دل کجا جلوه گر و سرزنش خار کجاست
فیلی و (اشاره مختصری به شکسته)
صبــــــر در خانه ویــــرانه دل هیچ نمانـــد خواب در دیـده غم دیــــده بیمار کجاست
و آخرین اشعار برنامه با صدای خانم پژوهش :
در خرابات مغان هوش مجــــــــــــویید ز ما
همه مستیم درین میکده هشیار کجاست
بهتر آن است الهی که نهــــــــــان ماند راز
سر خود فاش مکن محرم اســرار کجاست
