گلهای تازه 33-سه گاه
برنامه گلهای تازه در دهه 50 در ادامه برنامه های گلها با همت شاعر گرانقدر هوشنگ ابتهاج (ه.ا.سایه) راه اندازی شد و بسیاری هنرمندان جوان – از جمله خانم پریسا، نادر گلچین، گروه شیدا به سرپرستی محمد رضا لطفی و... - برای نخستین بار در این برنامه ها به اجرای آثار خود پرداختند.
این بار هنرمندان بزرگ برنامه گلها به اجرای اثری در سه گاه می پردازند.
دستگاه سه گاه : آوازی است بی نهایت غمگین و ناله های جانسوز آن ریشه و بنیاد آدمی را از جا می کند و از راز و نیاز عاشقان دوری کشیده و از بیچارگی بی نوایان و ضعیفان گفتگو می کند ( روح الله خالقی- نظری به موسیقی).
البته حالت این دستگاه در همه جا ثابت نیست و بویژه در مخالف بسیار با شکوه است ( به تناسب شعر و اجرای استاد ایرج وحال گفته شده در این اثر توجه کنید) و حتی آهنگهای شادی آوری در سه گاه فراوان هستند از جمله "امشب که مست مستم" .
گوشه های مهم دستگاه سه گاه عبارتند از :
1- درآمد : که معمولا همه دستگاه ها با گوشه ای به نام درآمد که نشان دهنده حالت دستگاه است آغاز می شود.
2- زابل : بر درجه سوم گام تاکید دارد.
3- مویه : که بر درجه پنجم گام تاکید می کند و حالتی مانند شور دارد .
4- مخالف : که بر درجه ششم گام تاکید دارد و حالت آن با سه گاه فرق دارد و می توان از این گوشه برای مرکب خوانی به اصفهان نیز استفاده کرد .
*نوازندگان عزیز سه تار اگر ساز خود را با دیاپازون "دو-سل-سی کرن-ر" کوک کنند شاهد سه گاه نت سی کرن خواهد بود و می توانند همراه اساتید به همنوازی بپردازند .
آواز استاد ایرج را نوازندگان توانای گلها حبیب الله بدیعی ، منصور صارمی ، جهانگیر ملک همراهی می کنند .
لازم به گفتن است که دستگاه سه گاه مورد علاقه مخصوص استاد بدیعی بوده است بطوریکه با ذوق خاصی همیشه آن را اجرا کرده اند ، نقل شده است در روز درگذشت استاد صبا که همه شاگردان ایشان و نوازندگان بزرگ ویلن در رادیو حضور داشتند خواسته شد چهارمضراب معروف استاد صبا در سه گاه (زنگ شتر) را کسی بنوازد که تنها ایشان اعلام آمادگی نمودند و از عهده برآمدند .
همچنین این برنامه را استاد ایرج و استاد اسدلله ملک در مراسم درگذشت استاد بدیعی یک بار دیگر اجرا کرده اند .
آغاز برنامه با اشعاری از فروغی بسطامی با صدای خانم فخری نیکزاد می باشد :
تا به جفایت خوشـــــم ترک جفا کرده ای
ایـــــــــن روش تــــــازه را تازه بنا کرده ای
مــــن ز لبت صد هزار بوسه طلب داشتم
هر چه به من داده ای وام عطا کــرده ای
دوش ز دست رقیب ساغر می خورده ای
من به خطا رفته ام یا تو خطا کـــــرده ای
سپس استاد ایرج برنامه را با شعر دیگری از فروغی – که مورد توجه بسیاری خوانندگان گلها نیز بوده است و مکرر اجرا شده است – ادامه می دهند:
آواز:
درآمد
خوش آنکه حلقه های سر زلف وا کنی یوانگان سلسله ات را رها کنی
زابل
کارجنون ما به تماشا کشیده است یعنی تو هم بیا که تماشای ما کنی
مویه
تو عهد کرده ای که نشانی به خون مرا من جهد می کنم که به عهدت وفا کنی
مخالف
تا کی در انتظار قیامت می توا ن نشست برخیز تا هزار قیامت به پا کنی
آخرین شعر برنامه را خانم نیکزاد می خوانند :
دانی که چیست حاصلت از عاشقی
جانــــانه را ببینی و جان را فدا کنی
