گلهای رنگارنگ 467
در این برنامه گلها، هنر مندان به اجرای برنامه در دستگاه ماهور می پردازند :
دستگاه ، ماهور : همان طور که قبلا نیز گفته شد دستگاه بسیار شادی است و بسیار شبیه گام ماژو غربی ها است و به همین جهت مارشهای با هیجان و پرشور نظامی اغلب در گام ماهور است .
از آهنگهای معروف ماهور تصنیف مرغ سحر ، ز من نگارم ، در فکر تو بودم و... می باشد .
دوستانی که سه تار می نوازند باید سه تار خود را با دیاپازون دو– سل– ر–ر کوک کنند که پرده های گام ماهور سل عبارتند از : سل – لا – سی – دو – ر – می – فا دیز - سل.
آهنگساز ، مهدی خالدی : متولد 1289 درگذشت 1369 که مجموعه آهنگهای ایشان به کوشش آقای حبیب الله نصیری فر منتشر شده است .
ترانه سرا ، پژمان بختیاری : از شاعران معروف برنامه گلها که بسیاری از غزلیات وی در گلها استفاده می شد و توسط شادروان رهی معیری به این برنامه ها دعوت شد .
خواننده ، سیما بینا : متولد 1323 در بیرجند و همکاری با رادیو ایران از سن 9 سالگی در برنامه کودک و فارغ التحصیل رشته نقاشی از دانشگاه تهران و خواننده مشهور برنامه گلهای صحرایی شامل ترانه های محلی.
رهبرارکستر ، جواد معروفی: فرزند استاد موسی معروفی .
تصنیف :
بیا ساقی که از رویت مرا آشفته تر بینی ....
متاسفانه در بسیاری از قسمت ها شعر ترانه خوب شنیده نمی شود و از دوستان خواهش دارم در صورتی که متوجه آن می شوند یا به آن دسترسی دارند برای اینجانب نیز ارسال کنند .
آواز :
همنوازان آواز : همایون خرم ، لطف الله مجد ، رضا ورزنده ، امیر ناصر افتتاح
غزل آواز : ابوالحسن ورزی
غزل آواز :
داد
بر من از خوی تو هر چند که بیداد رود چون رخ خوب تو بینم همه از یاد رود
گشایش و فرود به درآمد ماهور در انتهای شعر
گره از طره مشکین مگشا پیش صبا عمر صد دلشده مپـــسند که بر باد رود
دلکش
تا به کی عاشق مهجور به امید وصال به سر کــوی تو شاد آید و ناشاد رود
فرود به ماهور
· از نکات جالب توجه این آواز یکی آغاز برنامه در گوشه ای غیر از درآمد است یعنی از نت دوم گام شروع می شود و جالب است بدانید روایت استاد صبا :
درآمد امروزی به نام درآمد بنفشه است و از میرزا لطف الله بنفشه است ( چون ایشان در موقع وعظ دست خود را بر منبر مانند دسته گل بنفشه تقدیم شنوندگان می کرده است ) و بعدا توسط موسیقی دانان به درآمد های ماهور اضافه شده است والا درآمد ماهور قدیم تقریبا" در پرده های گشایش و داد بوده است و مثلا تصنیف های قدیمی مانند نرگس مستی ، من ندانستم و... از درجه دوم گام ماهور امروزی آغاز می گردند .
· مناسب خوانی در بیت سوم به نحو احسنت انجام شده است چون گوشه دلکش که مرکب نوازی به گوشه شهناز شور می باشد و حالت غمگین تری نسبت به ماهور دارد مناسب معنی این بیت است .
قطعه ای که استاد خرم در پایان آواز اجرا می کنند اگر بیشتر دقت کنید نوعی حالت ترکی دارد که در موسیقی ایران در همایون هم گاهی اجرا شده است .
گلهای تازه 69
این بار برنامه ای در دستگاه همایون را می شنوید :
دستگاه همایون : از دستگاههای محبوب ایرانیان است و هم باشکوه (قسمت درآمد) و هم سوزناک (در بیداد) است ، معروف ترین تصنیف همایون "شد خزان" است .
استاد خالقی در وصف همایون می گوید به عقیده من از سایر آواز ها موقر و موثر تر است زیرا گفتارش پر از بزرگی و نصیحتش از روی کمال مهارت و منتهای تجربه و پختگی استبیانش سحرانگیز و ماهرانه است و شنونده در مقابل این اواز بی اختیار سکوت می کند . گاه شخص را متنبه می کند و گاه از سر غرور سخن می راند گاه فریادی سخت بر دل داغدار می کشد و اشک از دیده می فشاند سپس طرز کلام را عوض می کند و پند به صبوری میدهد و خلاصه می توان گفت که معجونی است که از تمام عواطف و صفات روحانی عالی ساخته شده و به حقیقت اسمش با مسمی است و به راستی همایون است .
گوشه های مهم این دستگاه عبارتند از :
1- درآمد : درآمد همایون بسیار باشکوه و لطیف است .
2ý- چکاوک : بر درجه چهارم گام تاکید دارد و از زیر مجموعه های مهم این گوشه شوشتری است که بطور مستقل و مفصل نیز اجرا می شود .
3- بیداد : درجه پنجم گام همایون است و بعضی آهنگسازان حتی فقط دراین گوشه تصنیف ساخته اند (بیداد زمان از پرویز یاحقی ، اشک من هویدا شد از همایون خرم). اسم این گوشه بسیار با مسما است چون بر خلاف درآمد که شکوه و وقار خاصی دارد کاملا فریاد جانسوز می کشد .
از زیر مجموعه های بیداد گوشه های نی داوود ، باوی و ... است .
این گوشه شباهت زیادی به آواز اصفهان دارد چون دقیقا پرده هایشان مانند هم است .
آغاز برنامه با تکنوازی ویلن استاد پرویز یاحقی می باشد و سپس آواز برنامه را استاد ایرج با شعری از سعدی همراه سنتور شادران منصور صارمی اجرا می کنند .
شادروان منصور صارمی : (1378-1309) که از نوازندگان پرکار اواخر گلها می باشند و سبکی میانه سبک بم و شیرین استادان توکل و نجاهی و سبک محکم و زیبای استاد پایور در برنامه گلها ارائه دادند ، از اجراهای بسیار زیبای استاد صارمی آلبوم " همایون مثنوی" می باشد که با آواز استاد شجریان با اشعار زیبای عراقی انجام شده است و مرکب نوازی مفصلی دارد.
گوینده : خانم آذر پژوهش
صدابردار: ایرج حقیقی
آواز:
درآمد
بســــیار سفر باید تا پخته شود خــامی صوفی نوشد صافی تا در نکـشد جامی
( اشاره مختصر به) چکاوک ( و فرود از مصرع دوم)
ای بلبل اگر نالی من بـــــا تو هم آوازم تو عشق گلی داری من عشق گل اندامی
بیداد
باشد که تو خود روزی از ما خبری پرسی ورنه که برد هیهات از ما به تو پیغامی
بیداد ( فرود از مصرع دوم)
گـــــر چه شب مشـتاقان تاریک بود اما نومـــــید نباید بود از روشـنی بامی
سعدی به لب دریــــــا دردانه کجا یابی درکام نهنـــــگان رو گر می طلبی کامی
در قسمت پایانی اشعار به قسمت اول تحریر استاد ایرج نیز توجه کنید که حالت شبیه ترکی دارد .
